Những “cảnh” chưa đẹp
Vốn là địa điểm tâm linh nổi tiếng, mấy ngày Tết, Khu du lịch tâm linh Tượng đài Quán Thế Âm (xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy) luôn nườm nượp khách. Suốt ngày mồng 1 Tết, người người, nhà nhà đến đây để cầu an, cầu phúc, cầu tài lộc… Sẽ không có gì để nói nếu ai cũng đến hương khói, lễ lạt với ý thức văn minh. Đáng tiếc, sau khi khách ra về, để lại vô số rác thải khiến khoảng sân trước mặt Tượng đài Quán Thế Âm đầy túi nilon, vỏ chai nước, chân nhang trông rất nhếch nhác. Trong khi sọt rác được đặt gần đó hầu như... trống không.
Cảnh xả rác bừa bãi sau khi tham gia lễ hội ngày xuân ở khu vực Tượng đài Quán Thế Âm
Chị Hoa, du khách đến từ TP. Hồ Chí Minh lắc đầu ngao ngán: “Ý thức của một số người kém quá. Mà nào có phải làm gì to tát đâu, chỉ thu dọn vỏ nilon, chai nước mình mang tới bỏ vào thùng rác mà cũng không làm. Cảm tưởng như, họ đến đây chỉ để cầu lộc cho mình, còn rác... ai dọn mặc kệ”. Xung quanh, một số người tự do hành nghề bói toán, bày bán bùa, vòng đeo tay cầu may với giá gấp đôi, gấp ba...
Thảng hoặc, khi đến dâng hương ở một số đền, chùa, miếu mạo, một số người để tiền lẻ vào tượng Phật để mong được... phù hộ may mắn. Cũng vì tâm lý lễ lớn mới tỏ được lòng thành nên một số người sắm những mâm lễ thật to, đầy và cố làm sao để “choán” lấy một chỗ trang trọng. Vẻ như, cái ước nguyện ban đầu là đi lễ chùa, đền để tìm về chốn thiền môn thanh tịnh, an bình giúp cân bằng cuộc sống được một số người thay đổi bằng việc đi để cầu xin công danh, lợi lộc, tiền tài... làm suy giảm yếu tố tâm linh, coi nặng giá trị vật chất. Theo T.S Trần Đình Hằng, Phân viện Trưởng Phân viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam tại Huế, chính cái tôi cá nhân và việc mang nhu cầu xã hội vào đời sống tín ngưỡng khiến việc tham gia lễ hội mất đi ý nghĩa thanh cao của nó.
Những trò chơi dân gian tái hiện lại nét đẹp truyền thống xưa, như: chọi gà, bầu cua ở một số nơi có lúc mang tính ăn thua, sát phạt nhau... Không ồn ào nhưng người xem âm thầm tự cá cược với nhau. Chuyện giữ xe quá giá quy định, trong đó không ít tư nhân tự ý đứng ra trông xe, với giá quá cao (phí giữ xe máy ở công viên Thương Bạc, Khu du lịch tâm linh Tượng đài Quán Thế Âm tăng lên 10.000 đồng/chiếc) làm người dân bất bình cũng xuất phát từ việc người ta chỉ nhìn thấy nguồn lợi trước mắt.
Chấn chỉnh từ ý thức
Theo nhận xét của nhiều người, nhìn chung, những biến tướng trong lễ hội không phổ biến ở Thừa Thiên Huế. Đa phần các lễ hội đều do làng tổ chức nên người dân có ý thức giữ gìn, góp phần hạn chế hành vi tiêu cực của người ở những nơi khác đến. Ông Nguyễn Văn Hà, Chánh Thanh tra Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho hay, so với nhiều nơi trong cả nước, Thừa Thiên Huế là địa phương làm tốt công tác quản lý và tổ chức lễ hội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp loại A. Để làm được điều này là do ý thức của người dân đa phần có nề nếp. Lễ hội ở Huế cũng không tập trung quá đông du khách thập phương. Thứ nữa, cơ quan quản lý Nhà nước, chính quyền địa phương và Ban Quản lý các di tích đã làm tốt công tác tổ chức. Tuy nhiên, một đôi chỗ vẫn có những hành vi ứng xử không đẹp, kiểu “con sâu làm rầu nồi canh” làm ảnh hưởng đến bức tranh chung.
Không ai có thể phủ nhận yếu tố tích cực mà lễ hội đem lại. Đó là hoạt động văn hóa hướng cộng đồng tới những sinh hoạt lành mạnh. Tuy nhiên, nếu không có ý thức giữ gìn, mặt trái của hoạt động văn hóa tín ngưỡng này cũng không nhỏ với những hành vi ứng xử thiếu văn hóa của người tham gia lễ hội. Theo TS Trần Đình Hằng, người tham dự lễ hội cũng cần “bản lĩnh” để không bị hùa theo hiệu ứng đám đông, tránh những hệ lụy đáng tiếc xảy ra.
Làm sao để mỗi người dân và du khách khi đến tham gia lễ hội được giáo dục sâu sắc về ý thức là trăn trở của nhiều người. Để làm được điều đó, các ban ngành, chính quyền địa phương nơi diễn ra lễ hội cần tăng cường công tác tuyên truyền, định hướng đến người dân và du khách thực hiện nếp sống văn minh. Việc kiểm tra xử lý những hoạt động phi văn hóa như bói toán, tăng ép giá tại những nơi diễn ra lễ hội cần được đẩy mạnh và làm triệt để; có chế tài xử phạt để người dân tự răn đe mình phải giữ gìn vệ sinh môi trường, để lễ hội diễn ra văn minh, an toàn, từ đó góp phần nâng cao hơn đời sống tinh thần cho mỗi người.