menu_open
Lễ tế Xã Tắc
01/01/2022 5:35:51 CH
Xem cỡ chữ:
Dưới thời nhà Nguyễn, Lễ tế Xã Tắc được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hàng năm nhằm cầu mong cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhân dân no ấm.
Địa chỉ: Đàn Xã Tắc (phường Thuận Hòa, thành phố Huế)
Thời gian hoạt động: Cuối tháng 02 Âm lịch
Giới thiệu:

Vào thời nhà Nguyễn, Lễ tế Xã Tắc là một trong những nghi lễ cung đình quan trọng xếp vào hàng “đại tự”, thể hiện khát vọng hòa hợp, chung sống với thiên nhiên. Lễ tế đề cao những giá trị nhân văn, phù hợp với đạo lý của dân tộc Việt Nam.

Lịch sử hình thành:

Năm 1806, vua Gia Long cho xây dựng đàn Xã Tắc. Xã là vị thần quan trọng nhất trong 5 vị thổ thần, Tắc là lúa - quý nhất trong ngũ cốc. Vì là thờ Đất và Lúa nên đất để xây dựng đàn Xã Tắc được cả các thành, dinh, trấn trong toàn quốc theo lệnh vua, phải đóng góp đất sạch để đắp đàn. Bởi vậy, đàn Xã Tắc còn tượng trưng cho đất đai cả Tổ quốc, ý nghĩa của đàn Xã Tắc vì thế càng thêm thiêng liêng.

Đàn được xây ở bên trong Kinh thành, phía tây của Hoàng thành, xưa thuộc xã Hữu Niên (sau thành phường Ngưng Tích), nay thuộc địa phận phường Thuận Hòa, Thành phố Huế. Đây là một trong những di tích cung đình đặc biệt quan trọng của Cố đô Huế. Dưới thời nhà Nguyễn, đàn Xã Tắc được xếp cùng hàng với đàn Nam Giao và Ngũ miếu trong Hoàng thành, một trong những “Miếu Đàn” trọng yếu của triều đình và hoàng gia.

Nét đặc trưng:

Tại đàn Xã Tắc - nơi diễn ra lễ tế - sẽ có các án thờ, hương án, phẩm vật, lính canh, quan văn tứ phẩm, quan võ lục phẩm, chấp sự, bồi tế... Các lễ chính: Quán tẩy (vua rửa tay); Thượng hương (dâng hương); Nghinh thần (đón các thần); Điện ngọc bạch (tế ngọc và lụa); Hiến tước (dâng rượu); Truyền chúc (đọc chúc văn); Tứ phúc tộ (ban phúc); Triệt soạn (dọn thức ăn)...

Theo Kinh Lễ thì đàn Xã Tắc được xây dựng phải có nền "Xã" để tế. Hai tầng nền của đàn Xã Tắc tọa lạc trên một khu đất rộng, vuông vức, xung quanh có tường đá bao bọc. Phía Nam có bình phong, ở ba phía Đông, Tây, Nam có trổ cửa nhỏ, riêng ở phía Bắc (mặt trước) thì dựng cửa tam quan. Trong vườn của đàn trồng nhiều thông và mai, hai bên đường từ nền dưới dẫn ra cổng tam quan trồng hai hàng cây mù u thẳng tắp. Vì vậy mà dân gian Huế có câu: "Văn thánh trồng thông/ Võ thánh trồng bàng/ Ngó vô Xã Tắc hai hàng mù u". Trước cửa tam quan, phía Bắc có con đường ngăn cách đàn với hồ Xã Tắc. Hồ rộng, hình vuông, cạnh 57m, nước trong xanh in bóng đàn Xã Tắc xuống mặt hồ.

Nói đến việc tế Xã Tắc, mỗi triều mỗi khác nhưng đến triều Nguyễn thì lễ tế Xã Tắc được triều đình đứng ra tổ chức. Trước khi tế lễ, các con đường từ Đại Nội đến đàn Xã Tắc phải được quét dọn sạch sẽ. Trước đó, từ nhà vua cho đến văn võ bá quan, người nào tham dự vào lễ tế Xã Tắc cũng đều phải trai giới, chay tịnh để giữ mình được trong sạch.

Để chuẩn bị cho lễ tế, Bộ Lễ phải lo sửa sang, bày biện đầy đủ lễ vật, đồ thờ và hương án. Hôm chính lễ, hai bên đường từ cửa Ngọ Môn có quân lính và cờ quạt đứng uy nghiêm, đèn đuốc chong thâu đêm suốt sáng. Trên hương án ở đàn tế, ngoài các thứ nghi trượng và đồ thờ cúng thường thấy còn có thêm lễ tam sinh gồm ba con vật: trâu, dê, lợn.

Đội quân hơn 700 người với đầy đủ các nghi vệ, quan văn võ, binh lính, đội nghi trượng, đội nhã nhạc, vũ công Bát dật, voi, ngựa, chuông trống, võng lọng, cờ quạt… khởi hành đoàn ngự đạo đến đàn Xã Tắc. Sau đó đoàn Ngự đạo tiến hành cử lễ trong không khí trang nghiêm và linh thiêng.

Trước bàn thờ lớn, nhà vua đội mũ cửu long, mặc áo hoàng bào, lưng đeo đai ngọc, thân đứng ra làm chủ tế. Sau lưng nhà vua, văn võ bá quan áo mão chỉnh tề, hàng ngũ thẳng lối, nét mặt nghiêm trang, kính cẩn cúi đầu hành lễ. Lễ tế diễn ra trong bầu không khí trang nghiêm với nhiều nghi thức thành kính. Ngay sau lễ tế chính thức, khi vua đã hồi cung, dân chúng mới được phép lên đàn dâng hương cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, đời sống no ấm.

Kiến trúc:

Đàn Xã Tắc được đắp lộ thiên, gồm hai tầng, hình vuông, mặt nhìn về hướng bắc. Tầng trên cao 1,60m, cạnh dài 28m, mặt nền tô 5 màu theo nguyên tắc của ngũ hành: giữa màu vàng, phía đông màu xanh, phía tây màu trắng, phía nam màu đỏ, phía bắc màu đen. Trên nền còn đặt 32 bệ đá để cắm tàn. Tầng dưới cao 1,20m, cạnh dài 70m, mặt nền phía trước lát gạch, hai bên có bệ để cắm tàn.

Giá trị nghệ thuật:

Được tổ chức tái hiện lần đầu tiên vào năm 2008, từ đó đến nay, Lễ tế Xã Tắc được tổ chức hàng năm, trở thành một nét văn hóa truyền thống độc đáo, mang đậm tính nhân văn của Thừa Thiên Huế.

Sau các nghi lễ, đông đảo người dân đến dâng hương tại đàn Xã Tắc để cầu nguyện quốc thái dân an, mưa gió thuận hòa, cuộc sống hạnh phúc, ấm no...

Video Youtube:
Các bài khác
    << < 1 2 3 > >>