Khi những giọt nắng cuối ngày đã lịm tắt trên những chiếc lá xanh, gió thoảng hương ngọc lan từ bóng tối khu vườn chùa đổ tràn xuống phố, tôi nghe cơ hồ như mùa thu đã về với những bước chân rất nhẹ. Và trong biếc trên cao một màu áo xanh vời vợi mùa thu. Thu về lòng vẫn thường tự hỏi mùa thu xứ Huế đã bắt đầu từ đâu? Từ những đám rêu xanh nổi trên mặt nước sông Hương hay ánh đèn ngư hỏa u hoài những sầu mộng khiến lòng ai lan man những hoài niệm thu xưa. Có lẽ là mùa thu đã bắt đầu từ hơi thở nhẹ nhàng thiếu nữ, vội vén sau màn sương mù cho chiếc lá thu rơi. Âm thầm và lặng lẽ mùa thu đã về sau lưng tôi với màu áo xanh biêng biếc, gương mặt thu sang thướt tha sắc tím. Sang thu, cây khế trong vườn nhà người bạn, trái đơm chín vàng như màu quả thị, lúc lỉu trên cao từng chùm trái chín thơm ngọt như một giấc mơ quê nhà. Giữa những tấm thân cây mỏng vẫn còn le lói những chùm hoa khế cuối mùa. Màu hoa tím li tí, lìm lịm như bàn tay mềm ấm những búp măng.
Chớm thu Huế, vầng trăng mùa thu chợt mỏng và gầy. Ánh trăng xanh hơn và leo lét như những ngọn lửa nhỏ được nhen lên trong bếp nhà. Đứng ở cầu Trường Tiền vào giấc nửa đêm, nghe hơi lạnh lan tỏa từ đôi bờ nước, và vầng trăng thu lúc này còn gầy hơn như một chiếc lá ở cuối đường chân trời. Phải sống thật nhiều năm tháng ở Huế mới có ngày chợt nhận ra rằng những khoảng trời ở giữa nhịp cầu Trường Tiền thật đặc biệt, nó xanh và đẹp hơn nhiều bởi những chiếc khung màu bạc vời vợi. Trăng đầu thu làm cho những khoảng trời nhỏ này sáng lên và xanh run rẩy màu lá mạ non tơ. Mùa thu vẫn thường mang đến cho lòng những giấc mơ đẹp. Như ai đó ao ước cắt một mảnh trời xanh kia may áo để tặng Nàng. Ao ước được hóa thân vào chiếc lá vàng mỏng manh màu áo cưới rồi phiêu bồng bay cùng với năm tháng uyên ương.
Rừng Rú Chá mùa thu
Tôi vẫn thường hình dung gương mặt mùa thu qua số phận của Lêvitan. Cuộc đời đã săn đuổi ông một người gốc Do Thái và chính mình ông đã suốt đời săn đuổi Cái Đẹp. Con người gầy gò và vô cùng ốm yếu ấy đã để lại cho nước Nga cả một “Mùa thu vàng” bất hủ. Tôi nhớ là văn học cổ điển Việt Nam cũng đã từng có một bức tranh độc đáo về mùa thu, không kém “Mùa thu vàng” của Lêvitan, đó là kiệt tác “Rừng phong thu đa nhuốm màu quan san”. Bức tranh miều tả những chiếc lá phong vàng đã thành số phận trong “Chinh phụ ngâm”. Thỉnh thoảng trong những ngày chớm thu tôi tha thẩn lên núi Ngự Bình và nhìn thấy ở đây màu lá thông vàng như màu lá phong phương bắc. Sợi thông nhỏ như một ánh mắt nhìn mà chở cả mùa thu đi qua tàn phai. Những cây thông Ngự Bình vội vàng trút lá trong ngày chớm thu để còn kịp xanh trở lại khi mùa đông sang với gió bấc, mưa phùn.
Chớm thu. Trời Huế đã heo may chưa? Cho hàng cây trên phố thôi trầm mặc và bầy lá trẻ thơ tung những chiếc váy mỏng trong một cuộc chơi của rong ruổi mây ngàn. Theo tôi, lá là một mật ngôn của mùa thu gấm hoa. Những chiếc lá vàng sâm đuổi nhau trong lòng phố đa tự nhen lên giữa đất trời một niềm hoan lạc xa xôi. Tiếng lá reo giữa lòng phố như tiếng chuông ngân nga từ tịnh vắng, gieo vào tâm hồn một khoảng trời xanh bao la mùa thu. Và lúc này, những người Huế thèm một ly cà phê đen bên bờ sông Hương để ngẫm ngợi những câu chuyện bao đồng. Để nghe trên trời cao tiếng chim vạc đầu mùa kêu thẳng thốt như một melody la thứ buồn tênh.
Tôi yêu mùa thu Huế với sắc thông vàng, gió heo may và vòm trời trong biếc trên cao. Yêu mảnh trăng gầy guộc lên trong ánh ngày xanh xao cho mắt ai rối bời ngàn sợi tóc huyền tê dại mà lòng hoang mang ngày thu đã… sang ngang.